Acile Ne zaman Gitmeliyiz?

Acil Servise Ne zaman Gitmeli?

Acil servis ne zaman gereklidir?

Çocuğunuz hastalandığında veya yaralandığında, sorunun ne kadar ciddi olduğuna ve ne kadar sürede tıbbi yardım alacağınıza karar vermeniz gerekir.

Acil Durum Belirtileri

Çocuğunuzun bakıma ne kadar çabuk ihtiyacı var? Ne kadar bir zaman aralığında muayene edilmesi gerekiyor? Beklemeli miyiz yoksa acil servise götürmeli miyiz?

Acil servislerde, özellikle tam donanımlı hastanelerin acil servislerinde ve çocuk acil servisleri olan hastanelerde, triyaj denilen, hastanın ne kadar acil ve ne kadarlık bir zaman diliminde muayene ve müdahale edilmesi gerektiğini belirleyen bir sistem mevcuttur. Bize düşen görev, kısmen de olsa ciddi aciliyet gerektiren durumları ayırt edebilmek. Bu konuda yanılsak ve çocuğun durumu ciddi olmasa da acil servislere başvursak bile, triyaj sistemi devreye girecektir. Aşağıda çocuklarla ilgili yaşanmış acil durumlar özetlenmiştir. Elbette bu liste hiç bir zaman tam bir liste olamaz. Gerektiğinde yeni eklemeler yapılacaktır. Her koşulda yazılanlarda eksiklikler olacaktır.

Aşağıdaki durumlarda ya hemen tam donanımlı bir hastanenin acil servisine (Çocuk Acil servisi olan varsa o tercih edilir) gidin veya gidemiyorsanız acil durum ekibinin size gelmesini sağlamak için 112'yi arayın:

* Boğulayazma/boğulma ( bu su ile olabileceği gibi herhangi bir gıdanın nefes borusuna kaçması ile veya mesela plastik bir torbanın başa geçirilip oyun oynanması veya benzeri başka durumlar ile de olabilir. )

* Nefes almayı bırakma veya cilt renginin mora/maviye dönmesi

* Zehirlenme şüphesi ( büyüklerin ilaçlarından birini içmiş olabilir veya tadını sevdiği bir şurubu kimse görmeden kafaya dikip çoğunu içmiş veya bitirmiş olabilir, hapları şeker sanıp yiyebilir, gıdalardan zehirlenebilir, sobadan zehirlenebilir, tüp veya gazdan zehirlenebilir)

* Kafayı çarpma veya düşme sonrasında bayılma, kusma veya normal davranmama

* Boyun veya omurga yaralanması

* Şiddetli, ciddi yanık veya birden fazla yerde yanık veya şiddeti az da olsa vücudun büyük kısmında yanık

* Nöbet geçirme (kol ve bacaklarda veya bunların herhangi birinde ya da sadece yüzde kasılma, gözleri bir noktaya dikme, nefesin bir an için durması gibi bir çok durum buna dahildir.)

* Havale geçirme (ateşli iken geçirilen nöbetlerdir, genellikle, gözleri bir noktaya dikme,  kol ve bacaklarda kasılmalar olur.)

* Vücut ısısının düşük olması ( 36 dereceden az )

* Durdurulamayan veya ağır kanama

* Ciltte ve/veya dudaklarda morarma

* Cilt renginde aniden ortaya çıkan değişiklikler, aniden oluşan döküntüler, birden ortaya çıkan solukluk

* Ciltte yeni ortaya çıkan mavi, mor, kırmızı renkte dantelimsi  çizgilenmeler ( kutis marmoratus ).

* Yenidoğan bebekte yani doğumdan itibaren ilk 30 gün içindeki bebekte, vücutta sararma var ve emmesi azalmış

* Yenidoğan bebekte emme azalmış veya 24 saatte 5’ten fazla kusma olmuş; veya su gibi kaka yapıyor veya yeşil ya da kanlı ishali var

* Yenidoğan bebekte ateş yüksekliği var

* Yenidoğan bebekte vücut ısısı düşük

* Yenidoğan dönemindeki bebek (ilk 30 güne dek) 24 saattir hiç idrar yapmamış, bezi tamamen kuru

* Yenidoğan bebek, elle uyarılmasına rağmen uyandırılamıyor veya uzun süre (ortalama 4 - 5 saatten fazla) uyanmadan yatıyor

* Yenidoğan bebekte 1 -2 kez bile olsa öksürük

* Yenidoğan bebekte göbekte kanama

* Yenidoğan bebekte kasıklarda tek veya iki tarafta şişme

* İlk üç ay içindeki bebekte ateş

* İlk üç ay içindeki bebekte aniden kusma başlaması
* İlk üç ay içindeki bebekte ishal

* İlk üç ay içindeki bebekte öksürük
* Nefes almada zorluk, hızlı nefes alıp verme, nefes darlığı, hava açlığı

* Bayılma

* Solunum güçlüğü, şişme, kurdeşen ile şiddetli alerjik reaksiyon

* Baş ağrısı ve ense ve boyunda sertlik, katılık ile yüksek ateş

* İlaçla düzelmeyen yüksek ateş

* Zor uyandırılabilen çocuk, uykuya meyil veya dalgınlık

* Aniden konuşamaz, göremez, yürüyemez veya hareket edemez hale gelme

* Derin yaralar

* Öksürme ile kan çıkması veya kan kusma

* Muhtemel kırık kemik, hareket kaybı, öncelikle kemik deriyi itiyorsa

* Yaralı bir kemiğin yakınındaki bir vücut parçası uyuşmuş, karıncalanıyor, zayıf, soğuk veya soluk

* Olağandışı veya şiddetli baş ağrısı veya göğüs ağrısı

* Yavaşlamayan hızlı kalp atışı, çarpıntı

* Durmayan kusma veya ishal

* Ağız kuruluğu, gözyaşı yok, 18 saat içinde bezi ıslanmayan bebek, bıngıldağı çökük (susuz kalmış)

* Dalgınlık var

* Her zamankinden hızlı nefes alıp veriyor

* Son 24 saatte 5’ten fazla kusma veya fışkırır şekilde kusma

* Kusma ve ishal var ve hiç beslenemiyor, hiç sıvı alamıyor

* İshal 24 saatte 5’ten fazlaysa veya her defasında aşırı miktarda

* Kusma ve ishal var ve gözleri çökmüş, halsiz

* İshali kanlı veya tamamen su gibi ve aşırı miktarda

* Vücudunda döküntüler çıkıp hızla artmış

* Hem ateş hem de vücudunda döküntüler var

* Birden, aniden vücutta döküntüler ve kabarmalar çıkmış

* İlaç kullanırken birden ortaya çıkan döküntüler var

* Aniden ortaya çıkan başağrısı

* Ateş yüksekliği, kullanılan ateş düşürücü şuruplara rağmen düşmüyor

* Ateş yüksekliği 39 derece ve üzerinde devam ediyor

* Ateş yüksekliği 3 gündür devam ediyor

* Kulağını gösterip sürekli ağlıyor

* Kulağa böcek veya başka yabancı cisim kaçması veya şüphesi

* Burna yabancı cisim kaçması veya şüphesi

* Durmayan burun kanaması

* Göze yabancı cisim batması, girmesi

* Yabancı cisim yutma ( para, iğne, oyuncak parçası vb. )

* Makattan taze kan gelmesi

* Makatta çilek jölesi renginde dışkı görülmesi

* Makattan dışarı doğru çıkıntı oluşması, sürekli akıntı

* Kan kusma

* Kahve telvesi gibi kusma  

* Ateş ile birlikte kasılma veya dalgınlık var

* Boğuk sesle veya havlar gibi öksürük

* Nefes alıp verirken ince, tiz bir ses çıkarmaya başlamış

* Karın ağrısı nedeniyle uyuyamama

* İdrar yaparken ağlama veya konuşabiliyorsa, acıyor demesi  

* Herhangi bir böcek veya yılan sokmasından şüphelenme, ciltte şişme, kızarıklık  

* Akrep sokması

* Arı sokması, arı alerjisi

* Herhangi bir hayvan (kedi, köpek vb) ısırmış veya tırmalamış, ev hayvanı bile olsa  

* Herhangi bir yerden, herhangi bir şekilde düşüp, kol veya bacağını ya da vücudunun herhangi bir kısmını hareket ettiremiyor

* Herhangi bir şekilde düştükten sonra kusma veya dalgınlık veya bayılma veya morarma veya nefessiz kalma

* Kafası üstüne düşme veya çarpma ile kafasını vurma ya da kafasına herhangi bir cisim (top, taş vb.) çarpması, hiç bir belirti olmasa da

* Yemek yerken birden öksürmeye başlama

* Burna, kulağa veya boğaza, herhangi bir yabancı cisim (oyuncak parçası, çekirdek, gıda parçası vb) kaçırma veya şüphesi 
* Sıklıkla ayaklarda olmak üzere dikiş iğnesinin dokuya girip kaybolması, balıkçı iğnesi batmaları

Acil polikliniğine ne zaman gidilmeli?

Çocuğunuzun bir sorunu olduğunda, tıbbi yardım almak için fazla beklemeyin. Sorun yaşamı tehdit etmiyorsa veya sakatlık riski taşımıyorsa, ancak endişeleniyorsanız ve kısa süre içinde doktora görünemiyorsanız, bir acil polikliniğine gidin. Acil poliklinikleri, orta ve küçük çapta hastaneler ve tıp merkezlerinin acil hizmeti verdiği alanlardır. Tam donanımlı değildir. Pratisyen hekimler görevlidir, kendilerine düşen görevi gereğince yerine getirirler ama gerektiğinde çağırılabilecek branşlardan her branş doktoru yoktur. Bir kısmı mevcuttur. Hastane veya merkezin takip ve tedavi koşulları da çocuğun hastalığı için yeterli olmayabilir. Yani doktor olsa da tanı ve tedavi bir ekip işidir ve doktor olsa da hızlı çalışan bir laboratuvar ve radyoloji ünitesi yoksa, hemşire yoksa, çocuğa tam gerekli müdahale yapılamaz. O yüzden, bu tür bir acil polikliniğinin başa çıkabileceği sorun türleri şunlar olabilir:

     - Soğuk algınlığı, grip, kulak ağrıları, boğaz ağrıları, küçük baş ağrıları, düşük dereceli ateşler ve sınırlı döküntüler gibi sık görülen hastalıklar

     - Burkulmalar, morluklar, küçük kesikler ve yanıklar, küçük kemik zedelenmeleri veya küçük göz yaralanmaları gibi küçük yaralanmalar.

© Dr. Erdem ADALIOĞLU